Tìm hiểu về Nasi Lemak - món ăn “quốc bảo” của Malaysia

Nasi Lemak có khởi nguồn khá đơn giản, đây chính là bữa ăn hằng ngày của một người nông dân với cơm, ớt khô, cá cơm, các loại hạt cùng với một quả trứng luộc. Đối với người nông dân, bữa ăn của họ cần phải thật đơn giản và có thể mang theo được, vì một ngày dài trên cánh đồng bắt buộc họ phải mang theo thứ gì để có thể ăn được ngay cả khi đang di chuyển.

Bên cạnh đó, gạo, dầu ăn và cá là các loại thực phẩm giúp cung cấp được cho những người gắn liền cuộc đời mình với công việc đồng áng một chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dinh dưỡng chỉ trong một khẩu phần ăn nhất định, đồng thời cũng dễ dàng chế biến và có thể mang theo bên người. Chính vì thế nên Nasi Lemak - món ăn được mệnh danh là “quốc bảo” của Malaysia ra đời với những nguyên liệu như cơm, dừa và cá hết sức đơn giản nhưng lại gắn liền với nguồn gốc của người nông dân nói riêng cũng như những người làm công việc tay chân nói chung tại đất nước này, đó chính là cánh đồng và biển cả.

Và bây giờ chúng ta hãy tiếp tục khám phá kĩ hơn để xem những nguyên liệu chế biến nên được Nasi Lemak - món ăn không chỉ nằm gọn trong phạm vi chỉ riêng mỗi Malaysia nhưng đã vươn ra cả thế giới để có hiểu hơn lý do tại sao món ăn tưởng chừng như đơn giản này lại được mọi người, đặc biệt là người dân địa phương cực yêu thích và còn có phần tôn trọng này.

Có lẽ ai nhìn vào cũng sẽ nói rằng thật ra Nasi Lemak cũng chỉ là một đĩa cơm trắng ăn kèm với những món ăn phụ thôi mà, có gì đâu mà đặc biệt như mọi người vẫn hay nói như vậy. Thế nhưng, điều đặc biệt của Nasi Lemak lại đến từ điều tưởng chừng như đơn giản ấy, đó chính là cơm trắng.

Cơm được dùng để chế biến và phục vụ khách hàng khi họ thưởng thức Nasi Lemak đó chính là cơm được nấu cùng nước cốt dừa, giúp cơm có được mùi thơm đặc trưng cùng với hương vị béo ngậy, đậm đà. Chính nước cốt dừa đã giúp Nasi Lemak nhận được sự yêu quý của không chỉ người dân bản địa Malaysia mà còn nhận được cảm tình của thực khách đến từ khắp nơi trên thế giới.

Thông thường, các đầu bếp khi chế biến cơm để phục vụ Nasi Lemak sẽ thêm một vài “bí quyết nhỏ” của mình như một sự khẳng định chủ quyền của mình về món ăn, ví dụ như gừng, sả hoặc hẹ. Thế nhưng, một điều đặc biệt là dù được nấu theo cách nào đi nữa thì những đĩa cơm Nasi Lemak đến từ những đầu bếp khác nhau tại Malaysia cũng giúp giữ được hương vị tinh tế của “món ăn quốc dân” này.

Một chút tương ớt vừa cay vừa ngọt sẽ được rưới lên mặt đĩa nếu như bạn gọi một phần Nasi Lemak. Nền văn hoá tại Malaysia được xếp vào dạng di sản đa văn hoá châu Á với nhiều người nhập cư đến từ nhiều quốc gia khác nhau đến đây sinh sống và phát triển, chính vì thế nên họ rất thích dùng nhiều loại gia vị khác nhau có thể được tìm thấy ở bất kì đâu trên thế giới.

Một phần không thể thiếu trong Nasi Lemak, điều được xem là yếu tố quan trọng giúp món ăn này trở nên đáng giá hơn đó chính là những hương vị nhiều tầng xuất hiện trên cùng một đĩa ăn. Đó chính là vị ngọt bổ sung, giúp cân hoà lại vị cay đậm đà đến từ các gia vị khác. Bên cạnh đó, các loại dầu ớt giúp cho món ăn, đặc biệt là phần cơm có được màu đỏ đẹp mắt, giúp thu hút thực khách hơn.

Bên cạnh cơm và các loại tương ớt thì Nasi Lemak còn được phục vụ kèm với các món ăn phụ với mục đích giúp cân bằng dinh dưỡng và bổ sung đủ dưỡng chất cần thiết cho thực khách.

Cá cơm được phục vụ trong Nasi Lemak thường được chọn loại có nhiều chất béo hơn và to hơn, thay vì lựa chọn loại cá nhỏ.

Bên cạnh đó, trên một dĩa Nasi Lemak sẽ không thể thiếu các loại hạt và dưa leo với mục đích bổ sung thêm chất xơ cho bữa ăn. Và quả thật, mỗi đĩa Nasi Lemak sẽ không được xem là hoàn hảo nếu như thiếu mất một quả trứng luộc, đôi khi có thể là trứng lòng đào. Chính lòng đỏ béo béo này sẽ giúp món ăn này thêm thu hút và mang lại nhiều hương vị hơn.

Nasi Lemak tuy được ví von là “món ăn quốc dân” tại Malaysia thế nhưng thường được mọi người mua mang đi, thay vì ngồi lại từ từ thưởng thức. Nếu đến Malaysia, bạn có thể dễ dàng mua được món ăn này vì nó được bày bán ở khắp mọi nơi, từ các quầy hàng nhỏ ven đường cho đến những nhà hàng năm sao sang trọng hay những nơi chuyên phục vụ những món ăn tự chọn, ví dụ như buffet.

Bên cạnh những loại thức ăn phụ kèm theo thường thấy như cá cơm chiên, các loại hạt, dưa leo, trứng luộc, thì Nasi Lemak còn được dùng kèm với Rendang - một loại cà ri có vị mặn và cay, được nấu từ thịt bò được hầm trong một quãng thời gian dài. Hoặc nếu không, bạn cũng có thể chọn gà rán gia vị và cá trích hoặc thậm chí là những loại rau củ, ví dụ như rau bina hoặc kangkung, một loại nước nấu từ rau bina cũng sẽ giúp đĩa Nasi Lemak có được nhiều tầng hương vị hơn.

Nasi Lemak có hương vị nổi tiếng không chỉ trong phạm vi riêng Malaysia hay khu vực châu Á mà thậm chí còn là trên phạm vi toàn thế giới là điều không có gì phải bàn cãi, thế nhưng điều vẫn còn gây ra nhiều tranh cãi đối với các thực khách và những nhà nghiên cứu ẩm thực đó chính là liệu Nasi Lemak có thật sự xuất phát từ Malaysia hay không, vì Singapore - hàng xóm của Malaysia có nó, và Indonesia cũng có một biến thể khác từ chính phiên bản gốc của Nasi Lemak. Vậy thật ra nguồn gốc của món ăn này thật ra từ đâu là điều vẫn khiến mọi người quan tâm.

Tuy nhiên, quả thật chúng ta chẳng thể tìm ra được một “tờ giấy khai sinh” nào để chứng minh được nguồn gốc chính xác của Nasi Lemak cả, ngoại trừ một lời khẳng định của nhà sử học di sản Ahmad Najib “Nadge” Ariffin nói với The Star rằng món ăn này có khởi nguồn bắt đầu từ khu vực bờ biển phía tây của bán đảo Malaysia.

Bên cạnh đó, cũng theo Nadge - một chuyên gia và nhà nghiên cứu về văn hoá, truyền thống và di sản ở khu vực Đông Nam Á đồng thời cũng là người sáng lập Học viện Phát triển Nusantara, Geocultures & Ethnolinguatics, khẳng định rằng Nasi Lemak chắc chắn bắt nguồn từ chính xã hội Malay tại khu vực Đông Nam Á. Theo ông, “người Malay thuộc tuýp người cực cơ động và linh hoạt, chính vì thế nên khái niệm ‘cơm dừa’ chính là một phát minh của họ và đã chậm rãi lan rộng trong khắp cộng đồng người Malay khác nhau.”

Ngoài ra, cũng theo Nadge, ông cho rằng “bờ biển phía đông chính là khu vực có được sự bảo tồn văn hoá tốt nhất đất nước, đồng thời đây cũng chính là nơi có những món cơm truyền thống, đặc trưng riêng của mình với những hương vị thơm ngon, đặc biệt và nổi bật từ cá, khác biệt hẳn với những món ăn khác tại Malaysia, ví dụ như Nasi Dagang và Nasi Kerabu.”

Ngoài ra, một trong những ghi chép về Nasi Lemak xuất hiện sớm nhất đó chính là trong một bài nghiên cứu, sau này được biên soạn thành một cuốn sách có tựa đề là The Circumstances of Malay Life của Sir Richard Olaf Winstedt, một học giả người Anh, đồng thời cũng là người có niềm đam mê với văn hoá dân gian Malayan cũng như lịch sử và ngôn ngữ của họ. Và khi ông được trao bằng Tiến sĩ Luật danh dự của Đại học Malaya vào năm 1951, Nasi Lemak cũng đã được tờ báo The Straits Time ghi nhận rằng nó đã tồn tại tại khu chợ Malay Kuala Lumpur tại Kampong Bahru. Chính điều này khiến chúng ta càng có thêm cơ sở tin rằng nguồn gốc thật sự của Nasi Lemak bắt nguồn từ Malaysia.

Muốn xác định được nguồn gốc xuất xứ thật sự của món ăn Nasi Lemak thì có, thế nhưng câu chuyện đằng sau “món ăn quốc dân” này lại đơn giản hơn nhiều. Theo nhiều người kể lại, Nasi Lemak xuất hiện lần đầu tiên tại một ngôi làng nhỏ gần khu vực Malacca, nơi một goá phụ tên Mak Kuntum và cô con gái của cô, Seri sinh sống. Sau khi chồng cô qua đời trong một trận chiến, Mak phải làm nhân viên mát xa để có thể kiếm tiền nuôi sống gia đình và trang trải cuộc sống hằng ngày. Thế nên Seri thường bị mẹ bỏ ở nhà một mình và đảm nhận trách nhiệm lo toan mọi công việc trong nhà.

Một ngày nọ, khi đang nấu cơm, vô tình cô bé Seri làm đổ nước cốt dừa vào nồi cơm đang sôi và chẳng mấy chốc mùi thơm ngọt ngào đặc trưng của santan bắt đầu lan toả tràn ngập khắp không gian căn phòng. Khi Mak Kuntum trở về nhà dùng cơm trưa, cô không thể bỏ qua mùi thơm khác hẳn mọi ngày của cơm. Khi nếm, cô càng nhận ra rằng hương vị của cơm hôm nay quả thật rất khác mọi ngày. Mak tò mò và lập tức quay sang hỏi cô con gái nhỏ của mình rằng, “Apa kau masak ni, Seri? - con đã nấu gì thế Seri?”. Và cô bé đã trả lời mẹ rằng “Nasi le, Mak! - cơm cốt dừa đó mẹ ơi!”

Và chính từ khi ấy, nếu dùng gạo nấu chung với nước cốt dừa, món cơm ấy chính là Nasi Lemak.

Ngày nay, hương vị của Nasi Lemak cũng đã thay đổi đôi chút ít nhiều khi những hương vị chủ yếu mà người Malay thường dùng được chấp nhận và điều chỉnh tuỳ theo những cộng đồng người khác nhau trong phạm vi khu vực Đông Nam Á nói riêng và châu Á nói chung.

Ví dụ, nếu là Nasi Lemak được nấu bởi người Trung Quốc thì món ăn sẽ được phục vụ cùng những món ăn phụ khác không có halal, đặc biệt là thịt lợn. Ngoài ra, phiên bản Nasi Lemak đậm chất Ấn Độ được phục vụ trong lá chuối - nét đặc trưng của nền văn hoá ẩm thực tại đây, và các loại gia vị chua, cay, ngọt khác nhau được trộn cùng với cà ri - món ăn được xem là linh hồn của nền ẩm thực Ấn Độ.

Tuy ngày nay Nasi Lemak có nhiều phiên bản với nhiều tầng hương vị khác nhau, thế nhưng một điều chúng ta không thể phủ nhận rằng dù có được biến tấu thế nào đi chăng nữa thì Nasi Lemak vẫn chính là một món ăn nhận được nhiều tình cảm từ thực khách bằng chính hương vị tinh tế, quyến rũ nhưng đơn giản, khiêm tốn của mình.

Nasi Lemak - “quốc bảo” của nền văn hoá ẩm thực Malaysia nói riêng và của khu vực Đông Nam Á cũng như châu Á nói chung đã được vinh danh bởi Google Tribute - điều mà không phải món ăn nào cũng có thể làm được. “Món ăn quốc dân” của Malay đã chiếm trọn được tình cảm của thực khách khắp nơi trên thế giới, đồng thời giúp cho Malaysia trở thành một điểm đến thu hút trong mắt du khách. Thế nhưng không phải ai cũng có thể hiểu rõ về nguồn gốc thật sự cũng như câu chuyện đằng sau sự ra đời của món ăn này. Vậy, qua bài viết mà Justfly vừa cung cấp, hy vọng bạn đã có thể hiểu thêm hơn về lịch sử món ăn quốc gia của Malaysia, Nasi Lemak.